Uw winkelwagen is momenteel leeg!

De korte (maar belangrijke) geschiedenis van opiumhuizen

Opium Den in London East End, 1880, J.C. Dollman

"Met een vluchtige blik door de duisternis kon men de lichamen aanschouwen die daar lagen in vreemde houdingen, met gebogen schouders en knieën, met hun hoofden naar achter gebogen en hun kinnen opwaarts wijzend, en hier en daar een donker, dof oog die de nieuweling aanschouwde. In deze zwarte schaduwen glinsterden kleine, rode lichtjes, soms helder, soms flauw, op het golvend ritme van het brandend gif in de metalen pijpenkoppen. Daar lagen zij stil, soms pratend tegen zichzelf, terwijl anderen praatten met een vreemde, lage, monotone stem in een stroom van conversatie die plots stilviel, ieder uitte mompelend zijn eigen gedachte zonder enige achting te nemen van de woorden van zijn buurman. … Zodra ik binnen stapte, kwam een ongezond bleke Maleisische bediende op me af met een pijp voor mij en een voorraad van de drug en wenkte mij naar een lege ligplaats." (-vrije vertaling van een passage uit The Man with the Twisted Lip ; De Avonturen van Sherlock Holmes)

Deze passage uit De Avonturen van Sherlock Holmes beschrijft één van de populaire impressies die we hebben van opiumkits, een naam voor plek waar opiumgebruikers samenkwamen om opium dampen te inhaleren. De auteur Arthur Conan Doyle was niet de enige schrijver die opiumkits gebruikte ter illustratie van de Londense onderwereld in de Victoriaanse tijd: Oscar Wilde en Charles Dickens schreven ook over deze gevaarlijke plekken gerund door mysterieuze Chinezen in hun boeken. Zelfde Europese kranten beschreven graag Londen als het sinistere en sensationele centrum van een groot netwerk van opiumkits. In werkelijkheid waren opiumkits niet zo wijdverspreid in Londen (in Frankrijk daarentegen wel) en lang niet zo mysterieus als in deze populaire verhalen. In de Victoriaanse Tijd was laudanum, een drug gemaakt van opium, en andere opiaten makkelijk te verkrijgen bij een apotheker en werden ze vaak gebruikt als algemeen medicijn voor allerlei ziektes. Dus hoe werden de Chinezen opeens de kwaadaardige aanzetters tot opium verslaving? Waarom worden mysterieuze opiumkits nog steeds populair als setting in films en televisieseries?


EEN KLEIN BEETJE GESCHIEDENIS

Laten wij 300 jaar teruggaan in de tijd. Engeland en het Chinese Qing keizerrijk hadden problemen in hun handelsrelaties. De Engelsen importeerden thee, zijde, porselein en andere gewilde producten vanuit China. De Chinezen daarentegen waren zelfvoorzienend en hadden enkel interesse in Engels zilver. Toen de zilvervoorraad drastisch begon te slinken (de Engelsen hebben nu eenmaal een verhouding met thee), zochten ze een ander handelsmiddel waar de Chinezen interesse in zouden tonen. En in de Bengalen kolonies vonden ze het antwoord: opium.

Opium was al voor meer dan duizend jaar gekend in China, maar de drug was moeilijk te verkrijgen en werd enkel als medicijn gebruikt door de elites. Dit veranderde toen de Engelsen tonnen opium per jaar gingen leveren en met de uitvinding om opium te verdampen in plaats van het te eten of te roken met tabak. Het gebruik van opium als recreatiemiddel werd meteen een groot, sociaal probleem. De Qing keizer probeerde de handel en het gebruik van opium te verbieden, maar er was niks tegen te beginnen. Er waren nu miljoenen opiumgebruikers en -verslaafden in China en voor de Engelsen was deze handel veel te winstgevend om mee te stoppen.

(Een satirische illustratie van een Engelsman die de keizer van China beveelt om opium te kopen. Daarachter ligt een Chinees dood op de grond, troepen staan op de achtergrond, en een enkele soldaat heeft zijn pistool al gericht. De Franse tekst zegt: “I zeg je onmiddellijk dit cadeau te kopen. We willen dat je jezelf volledig vergiftigd want we hebben veel thee nodig om onze biefstukken te kunnen verteren.”, 1840)


De inspanningen van China om opium te verbieden leidden tot de Opium Oorlogen in de 19de eeuw. China verloor beide oorlogen en werd vernederd. De oorlogen resulteerden in verminderde macht voor de Qing keizer, een bloeiende opiumhandel die nu moest worden gelegaliseerd, het leegroven en verbranden van de keizerlijke Zomerpaleizen door Engels-Franse troepen en het verlies van Hong Kong aan de Britten. 

Leegroven van de Yuan Ming Yuan paviljoenen, 1860

(Het leegroven van de Yuan Ming Yuan paviljoenen door Anglo-Franse troepen)


China moest onder druk grenen openstellen en internationale handel toelaten in het land. Hierdoor ontstonden al snel Chinatowns en Chinese gemeenschappen over de wereld. De Goudkoorts in Amerika zorgde bijvoorbeeld voor de grootste groep van Chinese immigranten om aan de spoorwegen te werken.

Een gevolg van de Chinese immigraties in de 19de eeuw was het introduceren van hun sociale opium gewoontes en opiumhuizen in andere landen. De meeste opiumhuizen werden gerund door Chinezen zelf en stonden op plaatsen waar veel Chinezen werkten en woonden. Maar ook Franse zeevaarders en reizigers brachten hun opium gewoontes mee vanuit de hun kolonies in Indochina. Opium gebruik kreeg een mysterieus beeld in het Westen door het exotisch uiterlijk en gewoontes van de immigranten en geromantiseerde verhalen vanuit de kolonies.

HET OPIUM HUIS

De opium benodigdheden waren hinderlijk en te zwaar om overal naartoe mee te nemen en verslaafden zochten ook vaak een rustige plek om te gebruiken. Hierdoor werd een opiumhuis, al snel de plek waar verslaafden naartoe gingen.

Er was een groot verschil tussen een opiumhuis van de elite en van arme arbeiders. De hele rijke lieden hadden vaak een privé ruimte in hun eigen huis met rijke aankleding en een bediende die de opium voorbereidde. Opiumhuizen waren open voor alle lagen van de samenleving, maar verschilden sterk in de kwaliteit van bedden, benodigdheden en bediendes. De beste opiumhuizen hadden prachtige bedden, delicate opiumkits en mooie vrouwelijke bediendes die de opiumpijpen vulden. In goedkope opiumhuizen lagen de verslaafden op matten of gedeelde bedden en moesten vaak hun eigen opiumkits meenemen. Bediendes moesten vaak helpen met de opiumpijpen aangezien opium prepareren voor verdamping ingewikkeld was. In de goedkopere plekken was het ook makkelijker om als buitenstaander en Westers uitziend persoon binnen te komen.

Opium gebruikers lagen op hun zijde om opium te prepareren en te inhaleren. Een opium kit bestond uit een dienblad, een opiumpijp, een doos voor opium, een opiumlamp en preparatie voorwerpen. Waren de verslaafden rijk genoeg dan konden heerlijk liggen op een bed voor rust en privacy vanwege gevoeligheid voor stress en geluid. Een opiumbed had drie hoge zijdes om te zorgden dat tocht de opiumlamp niet deed flikkeren en het roken kon onderbreken.

Hun hoofd vleiden ze op een dik en hard kussen.  Opium kussens waren vaak gemaakt van hout, leer of porselein. Houten en leren kussens waren rechthoekig en zagen eruit als simpele nekkussens, terwijl de porseleinen versies erg uitgebreide kunstwerken konden zijn. Kussens in de vorm van engeltjes, katten of zelfs baby’s waren erg populair. Ook al lijkt porselein geen ideaal materiaal voor een kussen, na een paar keer opium te hebben geïnhaleerd, werd dit kussen zo zacht als een wolkje volgens gebruikers. Het koele porselein was ook een fijn contrast met een oververhitte huid. Vierkante, aardewerken opiumkussentjes werden geproduceerd in China en vaak geëxporteerd naar commerciële opiumhuizen in de Chinese gemeenschappen in Noord Amerika en Europa. Eén uiteinde is vaak gedecoreerd terwijl het andere uiteinde een opening had waar waardevolle spullen in gestopt konden worden. Als geld en portemonnees erin lagen, werd de opening tegen een muur geschoven en het hoofd op het kussen gelegd. Op deze manier was je geld veilig terwijl je geest wegzweefde op de opiumdampen.

Opiumpijpen werden gemaakt van uiteenlopende materialen en versierd met simpele of gedetailleerde ontwerpen. Blijkbaar hadden gebruikers ieder een persoonlijke voorkeur voor een pijp waarvan zij zeiden dat die de opiumdampen het beste liet smaken.


OPIUM ANTIQUITEITEN

De Britse autoriteiten bleven lucratief opium verhandelen in het Oosten, ook al waren ze heel goed op de hoogte van opiumverslaving en de gevaren die het bracht naar de samenlevingen daar. Geld was belangrijker dan moraliteit, totdat ze begonnen te vrezen dat het kwaad van opium hun eigen mensen zou kunnen beïnvloeden. Ze probeerden opiumgebruik in te perken met etnische restricties zodat de blanke populatie niet in aanraking zou kunnen komen met opiumgebruik. Omdat Chinese en Indiase immigranten de onderlaag van de samenleving waren, werden hun gewoontes en opiumhuizen afgeschilderd in de lokale media als zondige plekken vol dodelijke overdoses, geweld en illegaal gokken die de blanke mensen zouden kunnen corrumperen. Het beeld van Londen als een broeinest voor opiumverslaving in Europa was een groot fantasieverhaal die aanstoot gaf aan de nette Victoriaanse bevolking en meningen polariseerde over het ‘gele gevaar’. Om verder blanken te weerhouden van opiumgebruik werd een algemeen verbod op opium ingevoerd in Amerika en Europa. Na de vele hardhandige optredens tegen opiumgebruikers ging het opiumgebruik sterk achteruit.


OVERGEBLEVEN GESCHIEDENIS

Tegenwoordig is het moeilijk om nog een originele opiumpijp of volledige opiumkit te vinden. Vele opium gebruiksvoorwerpen werden de afgelopen eeuw vernietigd door autoriteiten in het Westen en in China. Wat nu nog overblijft uit de opiumgeschiedenis zijn meestal oude en gedeeltelijke opiumkits die overgrootvader ooit had meegebracht uit de kolonies, aankleding van opiumhuizen, zoals bedden en kussens, en vele geromantiseerde of gefantaseerde horror verhalen van deze oriëntaalse drugsgewoontes.

Deze kleine en vaak vergeten gebruiksvoorwerpen nemen een hoop geschiedenis met zich mee. Wij komen bijna nooit decoratieve opiumpijpen tegen op onze reizen, maar wij hebben wel enkele gave opiumkussens meegebracht! Natuurlijk is er niemand meer geïnteresseerd in een keihard  kussen, maar als decoratie in huis zijn ze ideaal. Wij hebben er zelfs kaarsenhouders en potpourri potten van gemaakt! Op deze manier kan elk modern interieur een stukje unieke geschiedenis bevatten van deze opiumhuizen!

  • February 23, 2017
  • Margret Ressang

Volg ons

Hou je van de verhalen achter producten, en van vreemde culturen en tradities? Ben je geïnteresseerd in interieurdesign en de integratie van onze producten in Westers interieur? Volg ons en wees bij de eersten om onze blogartikels, promoties en sneak previews van nieuwe producten te ontvangen!




Door in te schrijven ga je akkoord met onze privacyvoorwaarden.

Toegevoegd aan winkelwagen! Dit aantal is hoger dan wat er beschikbaar is voor dit product. We hebben het aantal aangepast naar het maximum. We konden dit niet toevoegen aan uw winkelwagen. Mogelijk heb je dit product al toegevoegd en overschrijdt je de voorraad.